Durumsal Liderlik Modeli (Situational Leadership)

Durumsal Liderlik Modeli Paul Hersey ve Ken Blanchard tarafından geliştirilen bir liderlik modelidir. Bu modelin temel felsefesi, tek bir “en iyi” liderlik tarzının olmamasıdır. Modelde temel nokta liderlik rolünü üstlenen kişinin “esneklik” becerisi üzerine kuruludur. Modeldeki esneklik anlayışı, dört farklı gelişim düzeyinde olduğu açıklanan insanların özellik ve ihtiyaçlarının tespit edilmesiyle başlar. Sonrasında ise yapılan teşhise uygun olan direktif ya da destek seçeneklerini duruma özel uyarlamasıyla gerçekleşir.

Durumsal liderlik bir insan ve yetenek geliştirme modelidir. Liderlerin birlikte çalıştıkları insanların gelişmesine ve kendine yeterli başarılı kişiler olmalarına yardım etmeleri için bir yöntemdir.

Liderlik konusunda ortak bir terminoloji geliştirmeyi hedefleyen şirketler için önerilen ve önde gelen modellerden biridir.

“Durumsal liderlik insanlara yaptığınız bir şey değildir; insanlarla birlikte yaptığınız bir şeydir ve bir lider olarak önemli olan siz varken yapılanlar değil, siz yokken yapılanlardır.”

Üç temel aşamadan oluşur.

1-Teşhis: Bir duruma bakarak insanların gelişim ihtiyaçlarının belirlenmesi.

2-Esneklik: Farklı liderlik stillerini kullanabilme.

3-Performans için ortaklık: İnsanlara hem kendi amaçlarını hem de kurumun amaçlarını gerçekleştirebilmeleri için ihtiyaç duyulan liderlik stili üzerinde anlaşmaya varma.

Modele göre dört farklı gelişim düzeyi bulunmaktadır. Çeşitli kaynaklarda model ile ilgili farklı isimlendirme ve kısaltmalar kullanılmaktadır.

Burada çalışanların gelişmişlik düzeyini G1-G2-G3-G4 olmak üzere adlandırılırken, buna uygun liderlik stillerini de S1-S2-S3-S4 olarak ele alacağız.

Gelişim Düzeyleri

Gelişim Düzeyi Belirlerken Hangi Soruları Sorabiliriz? (Teşhis)

-İş, amaç, görev nedir?

-İş görenin görevle ilgili deneyimi, bilgisi ya da beceri düzeyi nedir?

-Kişinin motivasyonu ve istekliliği nasıl?

-Kişinin özgüven seviyesi nasıl?

Durumsal Liderlik Yaklaşımları

Gelişim düzeyi belirlenen kişiye uygulanacak liderlik stilleri için iki tip davranıştan bahsedilir.

  1. Direktif Veren Liderlik Yaklaşımı: Karşısındakine neyi, ne zaman yapacağını söylemek, öğretmek, göstermek. Performansı denetlemek, izlemek, değerlendirmek
  2. Destekleyici Liderlik Yaklaşımı: Dinlemek, desteklemek, cesaret vermek. Karşısındakini karar sürecine dahil etmek. Problemin çözümüne teşvik etmek.

 

Gelişim Düzeyleri ve Liderlik Stilleri

Gelişim Düzeyi-1 (G1): Kişi amaç ve görevle ilgili istekli ve motivedir. Ancak görevle ilgili beceri ve deneyimden yoksundur. Umutlu, Deneyimsiz, Meraklı, Yeni veya beceriden yoksun, İyimser, Hevesli, Heyecanlı, Şevkli

Buna uygun Liderlik Stili S1 Seviyesi

Tecrübe: (Düşük)

Motivasyon: (Yüksek)

 S1 Seviyesi: Direktif Verici

Net tanımlamalar ve planlamalar, yönlendirme, öğretme ve nasıl yapılacağını gösterme, kontrol etme, sık geri bildirim süreci

 

Gelişim Düzeyi-2 (G2): Kişi amaç ve göreviyle ilgili bazı becerileri geliştirmiş ve deneyimlemiştir. Ancak karşılanmayan beklentiler vb. durumlar yüzünden motivasyonunu kaybeder. Bağlılık azalmıştır. Uygun bir liderlik stiliyle düzeltilebilir.

Tecrübe: (Düşük) (Az)

Motivasyon: (Düşük)

Buna uygun Liderlik Stili S2 Seviyesi

S2 Seviyesi: Direktif verici, Mentorluk

Araştırır/sorar, açıklar/açıklık getirir, yeniden yönlendirir, sık geribildirim yapar, över, cesaretlendirir.

 

Gelişim Düzeyi-3 (G3): Bu seviyedeki kişinin amaç ya da görevle ilgili becerileri de uygun seviyededir. Özgüven, iş ile ilgili sorunlar, kişisel problemler vb. sorunlar motivasyonunu olumsuz etkileyebilir. Temele dayanan özgüven, istikarlı şekilde yetkin, ilham sahibi ve ilham veren, Uzman, Özerk, Olgun, kendine yeterli, deneyimli.

Tecrübe: (Orta) (Yüksek)

Motivasyon: (Değişken)

Buna uygun Liderlik Stili S3 Seviyesi

S3 Seviyesi: Düşük direktif verici, yüksek destekleyicilik, koçluk

Sorar/dinler, Güven verir, İş birliği yapar, Karşılaşılan problemlerin çözümünde yardımcı olur, Takdir eder, Geri bildirimi teşvik eder

 

Gelişim Düzeyi-4 (G4): Amaç ya da görevde ustalaşmıştır. Motivasyonu tam, istekli ve özgüvenlidir. İstikarlı şekilde yetkin, ilham sahibi ve ilham veren, Uzman, Özerk, Olgun, kendine yeterli, kendi kendini yönlendirebilen.

Tecrübe: (Yüksek)

Motivasyon: (Yüksek)

Buna uygun Liderlik Stili S4 Seviyesi

S4 Seviyesi: Düşük direktif verici, düşük destekleyici, Delege etme.

İzin verir güvenir, teyit eder, yetki verir, farkındalığını gösterir, kendini aşmaya iter.