Psikologlar David Merrill ve Roger Reid tarafından ortaya atılan, Thomas Erikson tarafından geliştirilen bir davranış modellemesidir.
“İnsanlar neden anlaşamazlar?” sorusunu sorduğumuzda “Sosyal Stiller” kavramının ortaya çıkış hikâyesi daha da anlamlanıyor.
Dünya üzerinde tam anlamıyla birbirine eş insan olmadığını düşünürsek “anlaşmazlık” olarak adlandırdığımız kavram ortaya çıkar. Tek yumurta ikizlerinin parmak izlerinden tutun, dillerimiz, ideolojilerimiz, renklerimiz, yönelişlerimiz, isteklerimiz, felsefelerimiz, değerlerimiz, amaçlarımız gibi bir çok şeyin farklı olma ihtimali yüksektir ve aynada gördüğünüz insan benzersizdir.
Tüm bunlara rağmen Dr. Merrill ve Roger Reid insanları temel benzer davranış ve eğilimlerine göre gruplandırabilmiş ve bunu dört temel grupta açıklayabilmişlerdir.
Teori 4 temel renkten oluşur. (Bazı eğitimlerinizde ve kaynaklarda bu teori farklı renkler ya da hayvanlar ile açıklanmaktadır.)
Biz teoriyi anlatırken sarı, mavi, kırmızı ve yeşil renkleri üzerinden ilerleyeceğiz.
Girişkenlik: Bazı insanlar girişkendir, bazı insanlar nispeten daha az girişkendir. Kırmızı ve Sarı girişkenliği fazla olan renklerdir.
Tepkisellik & Cevaplanabilirlik: Bazı insanlar duygularını açıkça belli ederler ve tepkisellikleri yüksektir. Yeşil ve Sarı duygularını daha rahat belli ederler. Sarı renk için bu duygular genellikle enerji ve coşku doludur. Yeşillerde daha melankolik olabilmektedir.
Renklerin davranış stillerine göre isimlendirilmesi
Sarı: İz bırakan, yaratıcı ya da tavus kuşları olarak adlandırılırlar. İnsan odaklıdır.
Kırmızı: Yönlendiren, dominant ya da panter olarak adlandırılırlar. Güç odaklıdır.
Yeşil: Uzlaşmacı, sadık ya da yunus balıkları olarak adlandırılırlar. Güven odaklıdır.
Mavi: Analitik, ciddi ya da baykuş olarak adlandırılırlar. Kural odaklıdır.
Sarı Karakter ile İlgili Çarpıcı Özellikler:
Çevresinde ve ilişkilerinde olumlu izlenim bırakma eğilimindedir.
Eğlenceli, eğlendirici yönleri ön plana çıkar.
Risk almayı severler ve bu riskleri hızlı kararlar şeklinde aldıkları için risklerle ilgili süreç ve olasılık hesaplamalarını dikkate almayabilirler.
Detay ve veri gerektiren, kurallarla tanımlı işlerde performans gösteremeyebilirler.
Konuşkan ve girişken olarak tanımlandıklarından ikna yeteneklerinin yüksek olduğu bilinmektedir.
Takım çalışmalarında etkin rol alırlar.
Zaman zaman kolay parlayabildiklerinden agresif bir görüntü sergileyebilirler.
Hayata verdikleri en önemli mesaj “Beni Fark Et” olarak ortaya çıkar. Bazen eski bir model arabayı modifiye ederler, bazen de kulaklarımızda keskin bir motor ya da egzoz sesidir sarı karakterliler. Bazen ise gösterişli bir spor arabadır tercihleri. Dağınık olma ihtimalleri ve hazır cevap olabilmeleri diğer özelliklerindendir.
Sarı karakter ile iletişim kurarken takdir edilmekten çok hoşlandıklarını göz önünde bulundurabilirsiniz. Özellikle raporlamalarda ve grafik isteyen işlerde çok zorlanılmaması uygun olur. Özellikle detay isteyen işlerin yazılı olarak verilmesi tavsiye edilebilir.
Sarı karaktere olası örnek ünlüler: Ata Demirer, Cem Yılmaz, Turgut Özal, Nejat Uygur, Yıldız Tilbe, Yılmaz Vural
Kırmızı Karakter ile İlgili Çarpıcı Özellikler:
Zorlayıcı durum ve ortamlarda konuya egemen olmaya çalışırlar.
Eleştiriden ve yardım almaktan hoşlanmazlar. Dominant, baskın ya da yönlendirici özellikleri bulunmaktadır.
Zaman zaman agresif bir görüntü sergileme potansiyelleri vardır. Sonuç odaklı ve rekabetçi yapılarıyla ön plana çıkarlar. Problem çözme yeteneği, yetki kullanımı en sık karşılaşılan özelliklerindendir. İyi bir organizatördür ve takımı yönetmeye yönelir. Sorumluluk bilinci yüksek olduğundan işleri zamanında teslim etmeye özen gösterir. Yenilikçidir.
Doğrudan ve net iletişim kurarlar. Düşündükleri ile söyledikleri çoğu zaman aynıdır. Başrol odaklıdır ve “ben” kavramı önce gelir. Cümlelerinde “ben” ile başlama eğilimleri ve kendi tecrübelerini sürekli aktarma eğilimleri mevcuttur.
Tamı tamına kuralcı oldukları söylenemez. Çünkü sonuca giderken kuralları atlamayı tercih edebilirler. Başarılarının görülmesi önemli beklentilerindendir.
Dolaylı anlatımları sevmedikleri için kırmızılarla iletişim kurarken ifadeleri net olarak aktarmak ve konuya doğrudan yaklaşmak en iyi yöntemlerdendir.
İş odaklı olun, ona sorumluluklar verin. Bunu yaparken fazla detaya girmenize gerek yoktur. Sözlerini tutarlar ve verilen sözlerin tutulmasını beklerler. Bu sebeple bir söz verdiyseniz bu sözünüzü tutmanız gerektiğinin farkında olun.
Kırmızı karaktere olası örnek ünlüler: Fatih Terim, Müge Anlı, Ersan Şen, Meral Akşener, Erman Toroğlu, Kadir İnanır
Mavi Karakter ile İlgili Çarpıcı Özellikler:
Kurallara bağlı olmaları ve detaycılıklarıyla bilinir. Mükemmeliyetçilik eğiliminde olmaları muhtemeldir. Bunun aşırı olması durumunda hayatlarında zorlanma görülebilir. Dikkatli ve sistematik çalışırlar.
Ciddi ve ağırbaşlı bir görüntü sergilerler. Nazik, hassas ve kibardırlar.
Gerçekçi yaklaşmayı benimseyen mavi profil her işi tam olarak yapmak istediklerinden zaman zaman buralarda aksamalar yaşayabilir.
Dikkatlidirler ve odaklı çalışırlar.
Denenmiş metodlardan vazgeçemedikleri için yaratıcılık düzeyleri belli bir seviyede kalabilir. İş denetiminde hata bulucu yaklaşımlarıyla bilinirler. Bilmediği görevlerle görevlendirilmesi içlerinde huzursuzluk yaratabilir.
Analitik ve sistematik işlerin yürütülmesinde ise en güvenilir profil olarak karşımıza çıkar. Eleştirilmekten hoşlanmazlar. Adaletsizlik, mantıksızlık ve ciddiyetsizlik kırmızı çizgileridir. Mükemmele ulaşma çabasını anlamlandırdığınızda bu profil ile iletişimiz daha kolay olacaktır.
Mavi karaktere olası örnek ünlüler: Agatha Christie, Albert Einstein, Uğur Dündar, Beren Saat
Yeşil Karakter ile İlgili Çarpıcı Özellikler:
En insan odaklı profil olarak tanımlayabileceğimiz bu karakter tutarlılık ve güvenilirliği ile bilinir. Ortama ve kişilere sadık, uyumlu, uzlaşmacı yanları da ön plandadır.
Sakin, sabırlı ve barışçıl yapıları onları doğal bir arabulucu yapmaktadır. Çatışma ortamlarını sevmez ve bu gibi durumlardan kaçınma eğilimidir.
Gelişime en açık yönlerinin “Hayır Diyebilmek” olduğunu söyleyebiliriz. Hayır diyemediklerinden stres seviyelerinin bazen istemedikleri düzeylere çıktığının görülmesi olasıdır.
Disiplinli ve çalışkan olan yeşiller aynı zamanda çok uyumlu birer takım arkadaşıdır.
Sabırlı olmaları ile tanınsalar da sabırları taştığında farklı bir görüntü sergilerler. İyi bir dinleyicidir. Empati yeteneği yüksek olduğundan anlaşılma ihtiyacı duyan bireylerde güzel bir etkiye sahiptir. Kolay kızmasalar ve içine atma eğiliminde olsalar da kin tutabildikleri de bazı kaynaklarda belirtilmiştir. Değişimler konfor alanlarını tehdit ettiğinden değişime karşı dirençli olabilirler. Çoklu iş tanımlarındansa bir noktaya uzmanlaştıklarında verimli çalışırlar. Uzmanlık alanı dışındaki işleri bünyeleri pek kabul etmeyebilir. Bu konuda görev tanımı oluştururken dikkatli olunması önerilmektedir.
Güvenli ve tutarlı bir ortam ortadan kalktığında ise rahatsız olan bu profil tıpkı sarı profilde olduğu gibi takım içerisinde takdir görmeyi bekler.
Yeşil karaktere olası örnek ünlüler: Bülent Ecevit, Adile Naşit, Binnur Kaya, Beyazıt Öztürk
Genellikle hepimiz bu renklerin karışımından oluşuruz. Karışım kişiden kişiye farklılık gösterir. Özellikle iki ya da üç renk profilinin baskın olduğu ya da her birinin dengeli olduğu profilleri de görmek mümkündür. Kişiler Genelde özel hayatlarında, sosyal hayatlarında ve iş hayatlarında farklı renk profillerinin etkisinde kalabilirler. Bu analizde en önemli fonksiyon kişinin kendisini tanıyabilmesi olmakla beraber aynı zamanda diğer kişilerin davranışlarının altında yatanları anlayabilmek ve iletişimde uyumlanmayı sağlayabilmektir.
Kitap Önerisi:
